Zorg en veiligheid
In dit hoofdstuk laten we zien wat we doen op het gebied van zorg en veiligheid.
In de kadernota staan onze doelen beschreven. Waar nodig voegen we bij een activiteit nog een doel toe. Daarmee kan concreter gevolgd worden of sprake is van een verbetering of niet.
Wat is zorg en veiligheid?
Persoonlijke en daarmee vaak samenhangende maatschappelijke problemen, vragen om een aanpak vanuit zowel zorg als veiligheid. Denk bijvoorbeeld aan personen met verward gedrag, huiselijk geweld of kindermishandeling. Maar ook jongeren die terechtkomen in de criminaliteit, radicalisering en ex-gedetineerden die opnieuw misdaden plegen.
Bij zorg en veiligheid kunnen daderschap en slachtofferschap door elkaar lopen. Dit betekent dat personen slachtoffer kunnen zijn van misbruik en criminaliteit. Maar dat zij tegelijkertijd voor overlast en veiligheidsproblemen zorgen. In een aanpak via zorg en veiligheid komen die invalshoeken bij elkaar.
Wat gaan we doen?
Als gemeente werken we samen tussen verschillende teams, maar ook met organisaties zoals woningcorporaties, de politie, het Openbaar Ministerie, Veilig Thuis, instellingen voor de geestelijke gezondheidszorg, Reclasseringsorganisaties, de Dienst Justitiële Inrichtingen en de Zuid-Limburgse Zorg- en Veiligheidshuizen. Om maatregelen en voorzieningen op bovenlokaal niveau te kunnen organiseren, werken we ook vaak samen met de andere gemeenten in de Westelijke Mijnstreek en de regio Zuid-Limburg. De aanpak van thema’s op ‘het snijvlak’ van zorg en veiligheid vraagt namelijk veel goede, onderlinge samenwerking. Niet alleen tussen partners van veiligheid, maar ook sociale partners en zorgpartners. Doel van die samenwerking is sneller en gerichter ingrijpen. Zo proberen we onveiligheid voor de persoon te voorkomen en te stoppen. Maar ook de overlast en onveiligheid voor de omgeving op te lossen.
Jeugdige ondermijners
Het RIEC Limburg is begin 2021 een project gestart dat zich richt op jeugdigen die zich bezig houden met ondermijning. Doel van het project is jeugdigen te behoeden voor een criminele carrière. Inmiddels heeft het RIEC Limburg besloten hiermee verder te gaan. Als gemeente Sittard-Geleen sluiten we daarbij aan, maar gaan we ook zelf verder met ons project. We ontwikkelen een programma met preventie activiteiten. Ook ontwikkelen we een aanpak voor individuele jeugdigen die zich bezig houden met criminele activiteiten. Eind 2023 ronden we het project af, maar gaan we door met onze aanpak. Daaraan verbonden is ook onze aandacht voor jeugdoverlast. Samen met partners zoals de politie en Partners in Welzijn blijven we de jeugdoverlast in de komende periode in beeld brengen en monitoren. Dit doen we om de overlast te kunnen aanpakken.
Mensenhandel
Bij mensenhandel gaat het om uitbuiting zoals seksuele uitbuiting of arbeidsuitbuiting. Ook criminele uitbuiting valt onder mensenhandel, bijvoorbeeld ouders die hun kinderen strafbare feiten laten plegen. Gemeenten hebben een belangrijke rol in het creëren van bewustzijn en het melden van signalen die op mensenhandel duiden. Ook zijn gemeenten verantwoordelijk voor de opvang en hulpverlening aan slachtoffers van mensenhandel. Hiervoor hebben we niet alleen een regionaal plan gemaakt, maar ook een plan met lokale acties. Die plannen voeren we in de komende periode uit.
Radicalisering
Bij het tegengaan van radicalisering is het belangrijk om signalen zo vroeg mogelijk te herkennen. Daarom hebben we de afgelopen jaren gewerkt aan het vergroten van de deskundigheid van onze medewerkers en onze partners. Ook werken we samen met Partners in Welzijn aan het voorkomen van radicalisering. Partners in Welzijn organiseert bijvoorbeeld activiteiten voor de sociale versterking van jongeren om te voorkomen dat ze afglijden naar radicalisering. Signalen van radicalisering worden opgepakt door het Zorg- en Veiligheidshuis Westelijke Mijnstreek.
Gebiedsgericht werken
Om optimaal met elkaar te kunnen samenwerken hebben we gebiedsteams ingericht. Zo’n gebiedsteam bestaat uit medewerkers met verschillende achtergronden binnen het zorg- en veiligheidsdomein. Zij bespreken binnen het gebiedsteam hun zorgen over inwoners met ingewikkelde problemen. Als een situatie te complex wordt voor het gebiedsteam, neemt het regieteam van de gemeente het over. In het regieteam, dat is ondergebracht bij het Zorg- en Veiligheidshuis Westelijke Mijnstreek, sluiten andere, vaak meer specialistische organisaties van zowel zorg en veiligheid, aan. Hele complexe situaties die onveilig zijn worden opgepakt door het Zorg- en Veiligheidshuis Westelijke Mijnstreek.
Zorg- en Veiligheidshuis Westelijke Mijnstreek
Het Zorg- en Veiligheidshuis is een netwerk van gemeente, zorg- en justitiepartners. Het is de plek waar gemeenten en organisaties van zorg en veiligheid samenwerken onder één dak. Het Zorg- en Veiligheidshuis heeft als doel te komen tot een succesvolle aanpak bij multicomplexe problematiek op het snijvlak van zorg en veiligheid, zoals multiprobleem gezinnen, criminaliteit en ernstige overlast. Het Zorg- en Veiligheidshuis voert de regie om ervoor te zorgen dat de samenwerkende organisaties gezamenlijk tot een plan komen. Dit plan dient om de openbare orde te herstellen en voor een aanbod op maat van veiligheidsmaatregelen, hulpverlening en/of zorg.
Verbindingspunt Informatie en Advies
We hebben een ‘Verbindingspunt Informatie en Advies (VIA) Zorg & Veiligheid’. Dit verbindingspunt brengt informatie van organisaties in de zorg en veiligheid over personen met verward gedrag bij elkaar. Het bij elkaar brengen van die informatie, zorgt voor een completer beeld van deze persoon. Het VIA draagt deze informatie over naar de juiste organisatie, zodat die de persoon op een (meer) passende manier kan ondersteunen of helpen. Het VIA wordt nu nog met tijdelijk geld betaald. In 2023 maken we een voorstel over hoe we in de komende periode verder kunnen gaan met het VIA.
Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg en Wet zorg en dwang
In 2020 zijn twee nieuwe wetten in werking getreden. Het betreft de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang (Wzd). De Wvggz regelt de rechten van mensen met verplichte zorg vanwege een psychische aandoening. En de Wzd regelt de rechten bij onvrijwillige zorg of onvrijwillige opname van mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie). De gemeente heeft in deze wetten een rol gekregen in het onderzoeken van signalen van inwoners, die zich met zorgen melden bij de gemeente. Het Zorg- en Veiligheidshuis vervult die rol voor de gemeenten binnen de Westelijke Mijnstreek.
Skaeve Huse
Voor een aantal zeer kwetsbare mensen die voor veel overlast en onveiligheid in onze wijken zorgen, onderzoeken we een passend woon-, zorg- en ondersteuningsaanbod. Dit heet Skaeve Huse: zelfstandige eenpersoons woonunits die in kleine groepjes worden geplaatst. Het doel is te komen tot een acceptabele, beheersbare en stabiele situatie voor de mensen zelf en voor de omgeving.
Nazorg ex-gedetineerden
Om de nazorg voor ex-gedetineerden beter te organiseren, werken we op dit moment aan het verbeteren van de lokale samenwerking tussen Reclasseringsorganisaties, Dienst Justitiële Inrichtingen en de gemeente. Doel is om de samenwerking zodanig te organiseren, dat de ex-gedetineerde een grotere kans heeft op een goede herstart in de maatschappij. Daarmee wordt terugval zoveel mogelijk voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan tijdige en adequate organisatie van een identiteitsbewijs, schulden, een uitkering aanvragen of huisvesting en dagbesteding. In 2023 evalueren we ons werk en wordt gekeken hoe we verder gaan. Daarnaast werken we in de komende periode aan het verbeteren van de samenwerking in Zuid-Limburg rond de nazorg van ex-gedetineerden.
Geweld in afhankelijkheidsrelaties
We willen slachtoffers van geweld in afhankelijkheidsrelaties, zoals huiselijk geweld en kindermishandeling, zo vroeg en goed mogelijk in beeld krijgen. Dit om geweld zo snel mogelijk te stoppen en erger te voorkomen. Hiervoor werken we samen met partners uit het maatschappelijk, zorg en veiligheidsdomein. Samen is in de afgelopen tijd gewerkt aan de regionale en lokale uitvoeringsagenda ‘Geweld Hoort Nergens Thuis 2019-2022’. Daarin stonden onder meer acties op het gebied van bewustzijn, signaleren en het verbeteren van samenwerking. Voor de komende periode maken we een nieuw regionaal plan.